Καθώς η σχέση μεταξύ της διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου και της φορείας του μηνιγγιτιδόκοκκου σε υγιή άτομα δεν είναι σαφώς κατανοητή, οι μελέτες φορείας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την επιδημιολογία, την παθογένεση, την κατανομή οροομάδων και τα πιθανά πρότυπα μετάδοσης, πληροφορίες που βοηθούν στην κατανόηση των πιθανών επιπτώσεων ως προς τα προγράμματα πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός. Προηγούμενες μελέτες που διεξήχθησαν στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μηνιγγίτιδας έδειξαν ότι η οροομάδα Β βρέθηκε σε υψηλό ποσοστό (35-40%) στα στελέχη των φορέων, ενώ πρόσφατες μελέτες με την χρήση μοριακών τεχνικών για τον εντοπισμό λοιμογόνων κλώνων έχουν δείξει εκτεταμένη γενετική ποικιλομορφία των στελεχών που απομονώνονται από φορείς συγκριτικά με τους υπερ-λοιμογόνους κλώνους οι οποίοι ταυτοποιούνται σε στελέχη ασθενών καταδεικνύοντας σαφή ένδειξη σημαντικών διαφορών ως προς την παθογένεια.
Στόχος του ερευνητικού προγράμματος ήταν νέα μελέτη φορείας σε εφήβους 11-18 ετών, καθώς και η αναδρομική μελέτη στελεχών/βιολογικών υλικών από ασθενείς (2010-2017) για την διερεύνηση παρουσίας των δύο υπο-οικογενειών της πρωτεΐνης FHbp (Α και Β) η οποία αποτελεί το κύριο συστατικό του νέου εμβολίου έναντι της οροομάδας Β τόσο σε στελέχη ασθενών όσο και φορέων με την χρήση μοριακών τεχνικών όπως η PCR, αλληλούχιση του γονιδίου fhbp απευθείας σε βιολογικά υλικά, ανάλυση αλληλουχίας του γονιδιώματος (WGS) και ανάλυση αλληλούχισης των ενζύμων του κυτταροπλάσματος (Multi Locus Sequence Typing, MLST), καθώς επίσης και η μέτρηση της βακτηριοκτόνου βράσης με την μέθοδο κυτταρομετρίας ροής (Flow cytometry) MEASURE assay.
Τα αποτελέσματα τα οποία προέκυψαν από την παραπάνω μελέτη έδειξαν την παρουσία και των δύο οικογενειών της πρωτεΐνης fhbp σε όλα τα δείγματα των ασθενών, καθώς και των φορέων, πράγμα το οποίο ήταν σε πλήρη συμφωνία με τα αποτελέσματα της βακτηριοκτόνου δράσης με την μέθοδο MEASURE.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το νέο πρωτεϊνικό εμβόλιο MenB-FHbp έχει τη δυνατότητα να προστατεύσει την συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών διεισδυτικών στελεχών οροομάδας B. Επιπρόσθετα, ο προσδιορισμός της βακτηριοκτόνου δράσης με τη μέθοδο MEASURE αποκάλυψε ότι το 95,5% των εν λόγω στελεχών εξέφρασαν επαρκή επίπεδα πρωτεΐνης fHbp. Από όσον γνωρίζουμε, είναι η πρώτη μελέτη συνδυασμού των ευρημάτων μοριακού και ορολογικού ελέγχου. Με βάση τα παραπάνω ενδιαφέροντα ευρήματα, η μελέτη επί των στελεχών και βιολογικών υλικών είναι σε εξέλιξη για τα έτη 2018-2020.
Τίτλος Έργου: «Διερεύνηση της παρουσίας μεταβλητότητας του γονιδίου fHbp και πιθανή κάλυψη του εμβολίου για το μηνιγγιτιδόκοκκο οροομάδας Β σε εφήβους φορείς και σε ασθενείς στην Ελλάδα» (RESCOM 80679)
Χρονική Διάρκεια Έργου: Ιανουάριος 2017-Δεκέμβριος 2020
Πλαίσιο & Ποσό Χρηματοδότησης Έργου:
Pfiser Europe IIR WI220747
Ποσό Χρηματοδότησης: 167,000 €
Επιστημονικός Υπεύθυνος (ΠAΔΑ): Δρ Τζωρτζίνα (Γεωργία) Τζανακάκη, Καθηγήτρια Μικροβιολογίας της Δημόσιας Υγείας, Email: gtzanakaki@uniwa,gr,Τηλ: 213-2010267/268
Κοινοπραξία – Συνεργαζόμενοι Φορείς:
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής(Συντονιστής)
- Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Ηνωμένο Βασίλειο)
- Public Health England (Vaccine Evaluation Unit Manchester, UK)
Ερευνητικές Δημοσιεύσεις
- Τζανακάκη Τζ. (2018) Μοριακή επιδημιολογική επιτήρηση του μηνιγγιτιδοκόκκου και πρωτεϊνικά εμβόλια. 22η Επιστημονική Συνάντηση Εταιρείας Παιδιατρικών Λοιμώξεων Αθήνα, Δεκέμβριος 2018 (προσκεκλημένη ομιλήτρια).
- Tzanakaki G, Clark S, Kesanopoulos K, Xirogianni A, Papandreou A, Tsolia M, Borrow R (2019). Potential coverage of Menb-fhbp vaccine (Trumenba) to MenB patient isolates: results from the Greek study during the period 2010-2017 Oral Presentation15th EMGM meeting, Lisbon, Portugal May 2019 Available at: http://emgm.eu/meetings/emgm2019 /emgm2019_ abstracts .pdf
- Tzanakaki G, Xirogianni A, Tsitsika A, Papandreou A, Kesanopoulos K, Bratcher HB, Maiden MCJ Borrow R, Tsolia M.(2020) Potential coverage of MenB-FHbp vaccine (Trumenba™) to patients and carriers isolates: Results from a Greek study. J Vaccine, (submitted for publication)
